اخلاص در شهادت (قرآن)آیاتی از قرآن کریم داشتن انگیزه الهی یعنی اخلاص در ادای شهادت و گواهی دادن را امری مطلوب معرفی میکند. ۱ - اخلاص شهود در دعاوییـایها الذین ءامنوا کونوا قومین بالقسط شهداء لله.... . "ای کسانی که آورده‌اید! کاملا قیام به عدالت کنید! برای خدا شهادت دهید، اگر چه (این گواهی) به زیان خود شما، " باید توجه داشت که قوامین جمع قوام"صیغه مبالغه" به معنی" بسیار قیام کننده" است، یعنی باید در هر حال و در هر کار و در هر عصر و زمان قیام به عدالت کنید که این عمل خلق و خوی شما شود، و انحراف از آن بر خلاف طبع و روح شما گردد. تعبیر به" قیام" در اینجا ممکن است به خاطر آن باشد که انسان برای انجام کارها معمولا باید بپاخیزد، و به دنبال آنها برود، بنا بر این" قیام به کار" کنایه از تصمیم و عزم راسخ و اقدام جدی در باره آن است اگر چه آن کار همانند حکم قاضی احتیاج به قیام و حرکتی نداشته باشد، و نیز ممکن است تعبیر به قیام از این نظر باشد که قائم معمولا به چیزی میگویند که عمود بر زمین بوده باشد و کمترین میل و انحرافی به هیچ طرف نداشته باشد، یعنی باید آن چنان عدالت را اجرا کنید که کمترین انحرافی به هیچ طرف پیدا نکند. سپس برای تاکید مطلب مساله" شهادت" را عنوان کرده، میفرماید: " به خصوص در مورد شهادت باید همه ملاحظات را کنار بگذارید و فقط به خاطر خدا شهادت به حق دهید، اگر چه به زیان شخص شما یا پدر و مادر و یا نزدیکان تمام شود". (شهداء لله و لو علی انفسکم او الوالدین و الاقربین). این موضوع در همه اجتماعات و مخصوصا در اجتماعات جاهلی وجود داشته و دارد که معمولا در شهادت دادن، مقیاس را حب و بغضها و چگونگی ارتباط اشخاص با شهادت دهنده قرار می‌دهند اما حق و عدالت برای آنها مطرح نیست، مخصوصا از حدیثی که از ابن عباس نقل شده استفاده میشود که افراد تازه مسلمان حتی بعد از ورود به مدینه به خاطر ملاحظات خویشاوندی از ادای شهادتهایی که به ضرر بستگانشان می‌شد خودداری می‌کردند، آیه فوق نازل شد و در این زمینه به آنها هشدار دارد. ولی- همانطور که آیه اشاره میکند- این کار با روح ایمان سازگار نیست، مؤمن واقعی کسی است که در برابر حق و عدالت، هیچگونه ملاحظه‌ای نداشته باشد و حتی منافع خویش و بستگان خویش را به خاطر اجرای آن نادیده بگیرد. ضمنا از این جمله استفاده میشود که بستگان می‌توانند با حفظ اصول عدالت به سود یا به زیان یکدیگر شهادت دهند (مگر اینکه قرائن اتهام بطرفداری و اعمال تعصب در کار بوده باشد). ۲ - اخلاص شهود در طلاق. . واشهدوا ذوی عدل منکم واقیموا الشهـدة لله.." و دو مرد عادل از خودتان را گواه گیرید و شهادت را برای خدا برپا دارید این چیزی است که مؤمنان به خدا و روز قیامت به آن اندرز داده می‌شوند! " هنگام طلاق و جدایی، دو مرد عادل از خودتان (از مسلمانان) را شاهد بگیرید (و اشهدوا ذوی عدل منکم). تا اگر در آینده اختلافی روی دهد، هیچیک از طرفین، نتوانند واقعیتها را انکار کنند. بعضی از مفسران، احتمال داده‌اند که شاهد گرفتن، هم در مورد طلاق است و هم در مورد رجوع، ولی از آنجا که شاهد گرفتن به هنگام رجوع، بلکه به هنگام تزویج ، قطعا واجب نیست، بنا بر این اگر فرضا آیه فوق رجوع را هم شامل شود، در این مورد یک دستور مستحب است. و در سومین دستور، وظیفه شهود را چنین بیان میکند: " شهادت را برای خدا برپا دارید" (و اقیموا الشهادة لله). مبادا تمایل قلبی شما به یکی از دو طرف، مانع شهادت به حق باشد، باید جز خدا و اقامه حق انگیزه دیگری در آن راه نیابد، درست است که شهود باید عادل باشند، ولی با وجود عدالت، نیز صدور گناه محال نیست، به همین دلیل به آنها هشدار می‌دهد که مراقب خویش باشند و آگاهانه یا ناآگاهانه از مسیر حق منحرف نشوند. ۳ - پانویس
۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۱۰۰، برگرفته از مقاله «اخلاص در شهادت ». |